آهن چیست
یک فلز است که در جدول تناوبی با نماد Fe و عدد اتمی 26 قرار دارد. این فلز درونی و بیرونی زمین را تشکیل می‌دهد و در بسیاری از صنایع و محصولات استفاده می‌شود. دارای خواص فیزیکی و شیمیایی متعددی است که آن را به یکی از مهمترین فلزات شناخته شده توسط بشر تبدیل کرده است. منابع غذایی غنی از آهن شامل گوشت، مرغ، ماهی، سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج و کاهو، لوبیا، نخود، آجیل و غلات هستند. میزان مصرف روزانه آن برای زنان بالای 19 سال 18 میلی گرم و برای مردان 8 میلی گرم است.
تاثیرات کمبود آهن در بدن
- خستگی و ضعف
- گیجی و سرگیجه
- سردرد
- تنگی نفس و تنفس سریع
- تغییر در رنگ پوست و لکه‌های قرمز روی پوست
- درد قفسه سینه، ضربان قلب سریع یا نامنظم و تنگی نفس
- درد شکم، اسهال و تهوع
- کاهش اشتها و وزن
- تغییر در طعم و بوی غذا
- تغییر در رفتار و عملکرد شناختی
موارد بالا از تاثیرات کمبود این ماده در بدن هستند. درمان کمبود آهن شامل مصرف مکمل‌های آهن، تغییر در رژیم غذایی و در صورت نیاز، درمان بیماری‌هایی که ممکن است باعث کمبود آهن شوند، می‌شود. برای جلوگیری از کمبود آن، بهتر است رژیم غذایی حاوی مواد غذایی حاوی آهن را در برنامه غذایی خود قرار دهید.
علائم کمبود آهن
علائم کمبودآن در بدن شامل موارد زیر می‌شود:
- خستگی و ضعف
- احساس خمولی و خستگی مزمن
- سردرد و سرگیجه
- تنگی نفس و ضربان قلب سریع
- پوست رنگ پریده و خشکی پوست
- درد قفسه سینه و تنگی نفس
- سبکی سر و افت انرژی
- تحریک‌پذیری و بی‌قراری
- کاهش تمرکز و حافظه
- تغییر در ضربان قلب و ریتم قلبی
- تغییر در رفتار و تمایلات غذایی
- تغییر در رشد و توسعه جنین در بارداری
- کاهش اشتها و افسردگی
- تغییر در شکل و ساختار ناخن‌ها و موها
در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و به سادگی از کنار این علائم عبور نکنید. در صورت نیاز، تست کمبود آهن انجام دهید.
مواد غذایی حاوی آهن
- گوشت قرمز، مرغ و ماهی
- لوبیا، نخود، عدس و سویا
- آجیل‌ها مانند بادام، فندق، گردو و بادام زمینی
- سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج، کلم، کلم بروکلی و جعفری
- میوه‌هایی مانند زردآلو، آلو، توت، زیتون و مرکبات
- غلات کامل مانند گندم کامل، جو دو سر و نان سبوسدار
- شیره‌های خونساز مانند شیره انگور و شیره گلاب
- تخم کدو تنبل و کینوا
همچنین، می‌توانید از مکمل‌های غذایی حاوی آهن استفاده کنید. در هر صورت، مصرف مواد غذایی حاوی آهن در رژیم غذایی منظم و متنوع، برای حفظ سلامتی و جلوگیری از کم‌خونی بسیار حائز اهمیت است.
مسمومیت
مسمومیت زمانی رخ می‌دهد که مقدار زیادی آهن به صورت تصادفی یا طبیعی در بدن انباشته شود. علائم مسمومیت شامل موارد زیر می‌شود:
- تهوع و استفراغ
- درد شکم و اسهال
- سردرد و سرگیجه
- خستگی و ضعف
- تنگی نفس و تنفس سریع
- تغییر در رنگ پوست و لکه‌های قرمز روی پوست
- تغییر در ضربان قلب و فشار خون
- تشنج و بی‌اشتهایی
در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است به سرعت به پزشک خود مراجعه کنید. درمان مسمومیت با آهن شامل مصرف مکمل‌های کلسیم، داروهای کلستیرامین و دفروکسامین و در صورت نیاز، معالجه در بیمارستان است. برای جلوگیری از مسمومیت بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و مصرف آن‌ها را با دقت و به میزان توصیه شده انجام دهید.
منع مصرف
مصرف قرص آهن برای بسیاری از افراد مفید است، اما برخی از افراد نباید از آن استفاده کنند. که عبارتند از:
- افرادی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند که ممکن است تداخل داشته باشند.
- افرادی که مشکل دفع آهن دارند.
- افرادی که دچار بیماری‌هایی مانند هموچروماتوز، تالاسمی و بیماری کرون دستگاه گوارش هستند.
- افرادی که دچار عفونت‌های باکتریایی هستند.
همچنین، برخی از مواردی که باید در نظر گرفته شود عبارتند از:
- مصرف با مواد غذایی حاوی کلسیم، فیبر، تانین و فیتات ممکن است باعث کاهش جذب آهن شود.
- مصرف قرص آهن باعث ایجاد عوارض معده و روده مانند تهوع، استفراغ، درد شکم و اسهال می‌شود.
- مصرف قرص آهن در برخی افراد ممکن است باعث ایجاد تغییر در رنگ پوست و لکه‌های قرمز روی پوست شود.