درمان زردی نوزاد در خانه
زردی یکی از مشکلات شایع در نوزادان و کودکان است که باعث تغییر رنگ پوست و سفیدی چشم‌ها به زرد می‌شود. این وضعیت ممکن است برای والدین نگران‌کننده باشد، اما معمولاً قابل درمان است و با مراقبت‌های مناسب بهبود می‌یابد. در این مقاله، به بررسی علت‌های زردی در کودکان، روش‌های تشخیص و درمان آن می‌پردازیم.
زردی چیست؟
زردی، یا به عبارتی یرقان، به تغییر رنگ پوست، سفیدی چشم‌ها و گاهی اوقات لثه‌ها به زرد اشاره دارد. این تغییر رنگ به دلیل افزایش سطح بیلی‌روبین در خون اتفاق می‌افتد. بیلی‌روبین یک ماده زرد رنگ است که از تخریب طبیعی گلبول‌های قرمز قدیمی در بدن تولید می‌شود. کبد به طور معمول بیلی‌روبین را تجزیه و از طریق مدفوع و ادرار از بدن دفع می‌کند. اما در نوزادان، به دلیل نابالغ بودن کبد، این فرایند به طور کامل انجام نمی‌شود و بیلی‌روبین در خون تجمع پیدا می‌کند.
علت‌های زردی در کودکان
- زردی فیزیولوژیک (Normal Neonatal Jaundice):
- زردی فیزیولوژیک شایع‌ترین نوع زردی در نوزادان است که معمولاً در روز دوم تا چهارم پس از تولد ظاهر می‌شود و به طور طبیعی در هفته اول بهبود می‌یابد. این نوع زردی به دلیل نابالغ بودن کبد نوزاد است که نمی‌تواند بیلی‌روبین را به خوبی تجزیه کند.
- زردی ناشی از شیر مادر (Breastfeeding Jaundice):
- این نوع زردی ممکن است به دلیل کمبود شیر مادر و در نتیجه کمبود کالری و مایعات در نوزاد رخ دهد. در چنین شرایطی، بیلی‌روبین در بدن نوزاد تجمع پیدا می‌کند. زردی ناشی از شیر مادر معمولاً در هفته اول پس از تولد ظاهر می‌شود.
- زردی ناشی از شیر مادر (Breast Milk Jaundice):
- برخلاف زردی ناشی از کمبود شیر، این نوع زردی به ترکیبات خاص موجود در شیر مادر مرتبط است که ممکن است تجزیه بیلی‌روبین را در بدن نوزاد کند کنند. این نوع زردی معمولاً در هفته دوم تا چهارم پس از تولد رخ می‌دهد.
- ناسازگاری گروه خونی (Hemolytic Disease of the Newborn):
- ناسازگاری گروه خونی بین مادر و نوزاد (مانند ناسازگاری Rh) می‌تواند باعث تخریب گلبول‌های قرمز نوزاد شود و به افزایش سطح بیلی‌روبین و زردی منجر شود. این نوع زردی معمولاً شدیدتر از زردی فیزیولوژیک است و نیاز به درمان فوری دارد.
- کمبود آنزیم G6PD:
- کمبود آنزیم گلوکز ۶-فسفات دهیدروژناز (G6PD) که نوعی اختلال ژنتیکی است، می‌تواند باعث افزایش حساسیت گلبول‌های قرمز به تخریب و در نتیجه افزایش بیلی‌روبین و زردی شود.
- اختلالات کبدی و صفراوی:
- برخی اختلالات ژنتیکی یا بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت یا انسداد صفراوی می‌توانند باعث کاهش توانایی کبد در تجزیه و دفع بیلی‌روبین شوند و به زردی منجر شوند.
- عفونت‌ها:
- عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی می‌توانند عملکرد کبد را مختل کرده و به زردی منجر شوند. این عفونت‌ها می‌توانند از طریق مادر در دوران بارداری یا پس از تولد به نوزاد منتقل شوند.
تشخیص زردی در کودکان
تشخیص زردی در نوزادان و کودکان معمولاً بر اساس معاینه فیزیکی و بررسی تاریخچه پزشکی انجام می‌شود. اما در مواردی که زردی شدید است یا به نظر نمی‌رسد که بهبود یابد، ممکن است از آزمایش‌های اضافی برای ارزیابی سطح بیلی‌روبین و علت زردی استفاده شود. برخی از روش‌های تشخیصی عبارتند از:
- آزمایش خون:
- آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح بیلی‌روبین مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود. این آزمایش کمک می‌کند تا نوع و شدت زردی تشخیص داده شود.
- آزمایش ناسازگاری خونی:
- در مواردی که احتمال ناسازگاری خونی بین مادر و نوزاد وجود دارد، آزمایش‌های خونی برای تعیین گروه خونی و ناسازگاری Rh انجام می‌شود.
- تست‌های عملکرد کبد:
- برای بررسی سلامت کبد و ارزیابی اختلالات کبدی ممکن است از تست‌های عملکرد کبد استفاده شود.
- سونوگرافی و تصویربرداری:
- در صورت شک به مشکلات ساختاری یا انسداد صفراوی، سونوگرافی یا سایر روش‌های تصویربرداری ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
درمان زردی در کودکان
درمان زردی به شدت و علت آن بستگی دارد. برخی از روش‌های درمانی شامل موارد زیر می‌باشند:
- فتوتراپی (نور درمانی):
- فتوتراپی یکی از رایج‌ترین و موثرترین روش‌های درمان زردی در نوزادان است. در این روش، نوزاد تحت نور آبی ویژه‌ای قرار می‌گیرد که به تجزیه بیلی‌روبین در پوست کمک می‌کند و باعث تسریع دفع آن از بدن می‌شود.
- افزایش تغذیه:
- افزایش تعداد دفعات شیردهی به نوزاد می‌تواند به دفع سریع‌تر بیلی‌روبین از طریق مدفوع و ادرار کمک کند. در مواردی که نوزاد به اندازه کافی شیر مادر دریافت نمی‌کند، ممکن است نیاز به استفاده از شیر مصنوعی باشد.
- تبادل خون (Exchange Transfusion):
- در موارد شدید زردی که به فتوتراپی پاسخ نمی‌دهد، تبادل خون ممکن است لازم باشد. این روش شامل تعویض خون نوزاد با خون تازه است تا سطح بیلی‌روبین کاهش یابد.
- درمان دارویی:
- در برخی موارد، از داروهایی مانند ایمونوگلوبولین‌های وریدی (IVIG) برای درمان زردی ناشی از ناسازگاری خونی استفاده می‌شود.
- درمان علل زمینه‌ای:
- در صورتی که زردی ناشی از عفونت یا بیماری خاصی باشد، درمان بیماری زمینه‌ای نیز ضروری است. این ممکن است شامل آنتی‌بیوتیک‌ها برای عفونت‌های باکتریایی یا داروهای خاص برای اختلالات کبدی باشد.
- نور طبیعی:
- در موارد خفیف زردی، قرار دادن نوزاد در معرض نور طبیعی خورشید به مدت کوتاه (با توجه به توصیه پزشک) می‌تواند به کاهش زردی کمک کند.
پیشگیری از زردی در کودکان
- شیردهی منظم:
- تغذیه منظم نوزاد با شیر مادر یا شیر مصنوعی می‌تواند به جلوگیری از کم‌آبی و کاهش خطر زردی کمک کند.
- پیگیری ناسازگاری خونی:
- انجام آزمایش‌های ناسازگاری خونی در دوران بارداری و درمان مناسب در صورت نیاز می‌تواند خطر زردی ناشی از ناسازگاری Rh را کاهش دهد.
- مراقبت‌های بهداشتی:
- مراقبت مناسب از مادر در دوران بارداری و پس از زایمان، به خصوص در برابر عفونت‌ها، می‌تواند خطر زردی را کاهش دهد.
- آگاهی از عوامل خطر:
- شناخت عوامل خطر زردی، مانند زایمان زودرس، سابقه زردی در خانواده و تغذیه ناکافی، می‌تواند به پیشگیری و مدیریت زودهنگام زردی کمک کند.
نتیجه‌گیری
زردی یکی از مشکلات شایع در نوزادان است که به دلایل مختلفی از جمله نابالغ بودن کبد، ناسازگاری خونی، و برخی بیماری‌ها رخ می‌دهد. اگرچه زردی معمولاً بی‌ضرر است و خود به خود بهبود می‌یابد، اما در موارد شدید نیاز به مداخله پزشکی دارد. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به جلوگیری از عوارض جدی زردی کمک کند. مراقبت‌های منظم پزشکی و پیگیری علائم می‌تواند به حفظ سلامت و بهبود سریع‌تر نوزادان کمک کند.
در شبکه های اجتماعی همراه توکاطب باشید